Le Potager Du Roi

Mooiste Leifruit Collectie op Aarde

In Frankrijk werd de leifruit cultuur verheven tot in de hoogste graad van perfectie. De grootste en mooiste collectie leifruit bomen ter wereld vindt u vandaag de dag vlak náást Kasteel Versailles, in “Le Potager du Roi”. De wortels van deze collectie gaan terug tot in de 17e eeuw. Sinds 1921 heeft Le Potager du Roi de status van Unesco Werelderfgoed.

Reisverslag

De tuin Le Potager du Roi (vertaling: “de moestuin van de koning”) is aangelegd tussen 1678 en 1683 door tuinbaas Jean-Baptiste de La Quintinie, in opdracht van koning Lodewijk XIV (de Zonnekoning). Lag het landgoed in den beginne vrij op het platteland, inmiddels is Le Potager omsloten door de stad Versailles.

Entree

Bij binnenkomst van Le Potager krijg je een indrukwekkend uitzicht over de uitgestrekte velden met leifruitbomen. Je beseft dan nog niet dat je dan alleen de ommuurde binnentuin (“Le Grand Carré”) overziet. Want achter de huizenhoge muren aan de zijkanten loopt de tuin nog veel verder door. Elke keer dat je om de hoek van een muur kijkt val je opnieuw in verwondering over de honderden leifruitbomen die je dan ziet (en niet verwacht had).

Le Grand Carré

Le Grand Carré bestaat uit 16 vierkanten met groenten. Elk vierkant is omrand met leifruit bomen. De Grand Carré wordt afgebakend met hoge fruitmuren op een verhoogd terras. Buiten de Grand Carré liggen nog eens 29 ommuurde tuinen vol met oude leifruit bomen.

Het achtste wereldwonder

Le Potager is om meerdere redenen te beschouwen als het achtste wereldwonder:

  • De tuin telt zo’n 5.000 leifruitbomen.
  • Veel fruitbomen zijn meer dan 100 jaar oud.
  • Talrijke soorten fruitgewassen zijn vertegenwoordigd
    Bijvoorbeeld: peer, appel, druif, vijg, zoete kers, zure kers, bigarreau, perzik, abrikoos, pruim, mirabel.
  • De tuin telt 450 rassen fruit en groente.
    Bovendien worden diverse cultivar combinaties tussen onderstam en bovenstam getest.
  • Zo’n 68 leivormen zijn nog steeds te zien.
    Bijvoorbeeld: snoeren, palmetten, waaiers, berceaus, kunstvormen. Ook harmonieuze combinaties van leifruitbomen.

Elke rij fruitbomen heeft een naambordje, met de naam van de cultivar en de gebruikte onderstam..

Foto's van Leifruit Vormen

Snoervormen

Palmetten

Waaiers

Kunstvormen

Combinaties van Leifruitbomen

Overige Leifruitvormen

Grondlegger La Quintinie

Jean-Baptiste La Quintinie was dé tuinbaas die de leifruit cultuur in Le Potager du Roi wereldberoemd maakte. Hoewel aanvankelijk opgeleid als jurist ontwikkelde hij interesse in tuinen en nam het besluit zich te richten op de tuinbouw. Hij was daarin zo succesvol dat koning Lodewijk XIV hem op een gegeven moment aanstelde als directeur voor alle koninklijke tuinen in Versailles. De ‘groene vingers’ van La Quintinie maakten van Le Potager een tuin die de wereld eeuwenlang zou imponeren.

Transformatie van Jurist tot Tuinbaas

Le Potager du Roi dankt haar allure en weTransformatie van Jurist tot Tuinbaasreldfaam aan grondlegger Jean-Baptiste de La Quintinie (1626 – 1688).

La Quintinie groeit op in een adellijke familie. Zijn vader, Guillaume de La Quintinie, was fiscaal advocaat en hooggeplaatst raadsman aan het hof. In navolging van zijn vader studeert Jean-Baptiste de La Quintinie Rechten, en start zijn glansrijke loopbaan als Jurist aan het parlement in Parijs.

Jean Tambonneau, de voorzitter van de Rekenkamer, is onder de indruk van zijn kwaliteiten. In 1653 benadert hij La Quintinie met het verzoek om zijn zoon, Michel Tambonneau, bij te spijkeren tijdens zijn opleiding. La Quintinie neemt die taak van privé-leraar aan. Als onderdeel van de studie begeleidt La Quintinie Michel Tambonneau op een studiereis naar Italië. Volgens de overlevering raakt La Quintinie tijdens die reis zo geïnspireerd door de tuinen die hij ziet, dat hij besluit zijn carrière aan tuinieren te wijden.

La Quintinie verdiept zich in literatuur over tuinieren en specialiseert zich in fruitteelt. Jean Tambonneau stelt ruimte beschikbaar om te experimenteren in de tuin van zijn hotel, gelegen aan de Rue de l’Université in Parijs. Dat hotel wordt regelmatig door belangrijke gasten bezocht, waardoor ook La Quintinie een uitgebreid netwerk krijgt.

Studiereizen

La Quintinie maakt twee studiereizen naar Engeland, waar tuinieren op hoog niveau staat. Ook daarna onderhoudt hij contacten met de Royal Society of London (de voorloper van de huidige Royal Horticultural Society, RHS).

Huwelijk

In 1662 trouwt La Quintinie met Marguerite Joubert. Ze krijgen 3 zonen. François-Jérôme, Michel en Gabriel-Louis waarvan alleen de oudste Michel La Quintinie overleeft.

Groene vingers

Het groene talent van La Quintinie blijft niet onopgemerkt. Hij wordt voor steeds grotere projecten gevraagd bij de aanleg van groente- en fruittuinen, en aangesteld als opzichter.

Tuinen onder beheer van La Quntinie

Expert op het gebied van groente- en fruittuinen

Geleidelijk bouwt La Quintinie onder de adel een reputatie op als tuinarchitect voor groente- en fruittuinen.

Tuinbaas in Versailles

Ook koning Lodewijk XIV merkt op dat La Quintinie ‘groene vingers’ heeft en maakt vanaf 1667 gebruik van zijn diensten. In 1670 benoemt Lodewijk XIV La Quintinie zelfs tot Directeur van de koninklijke moestuin in Versailles. De term “moestuin” is hier beslist een understatement. Op het domein werkten wel 30 ervaren tuinmannen. Van 1678 tot 1683 richt La Quintinie zich op een totale renovatie van Le Potager du Roi. Le potager moest de meest ambitieuze moestuin ter wereld worden, een mondiaal kenniscentrum waar veel geëxperimenteerd werd. Architect Jules Hardouin-Mansart ontwerpt de plattegrond voor Le Potager du Roi. La Quintinie pakt het perceel vervolgens grondig aan:
  • de drassige veengrond wordt afgraven en vervangen
  • de grond wordt verbeterd met mest uit de koninklijke stallen
  • drainage wordt aangelegd
  • ommuurde tuinen en kassen worden gebouwd (met voor elk gewas een optimaal micro-klimaat)
  • Hij laat 12.000 fruitbomen planten (400 verschillende cultivars groenten en fruit, waaronder 50 perenrassen, 20 appelrassen en 16 soorten sla)

Hoogtepunt van Le Potager du Roi

Le Potager bereikt het historisch hoogtepunt van de leifruit cultuur. De fruit productie bedraagt dan zo’n 50 ton per jaar.

Trotse Zonnekoning

Lodewijk XIV was buitengewoon trots op Le Potager du Roi. Via een indrukwekkende toegangspoort (nog steeds aanwezig) had hij een korte route om van Kasteel Versailles naar Le Potager te gaan. Vanaf de verhoogd aangelegde weg rondom het Grand Carré had de koning goed zicht op de activiteiten van zijn tuinpersoneel. Tijdens deze uitstapjes nam hij vaak belangrijke gasten mee.

Volgens de anekdotes ging er geen dag voorbij dat koning Lodewijk XIV Le Potager vergat. De oogst was een vast gespreksonderwerp tijdens zijn diner (tweemaal per dag). Hij stuurde ook regelmatig peren van zijn favoriete perenras (‘Williams Bon Chrétien’) naar bevriende staatshoofden. Dat deed hij niet alleen als relatiegeschenk, maar ook om mee te pronken.

La Quintinie verraste de koning telkens weer met vervroeging van de oogst: van aardbeien (in maart), erwten (in april), vijgen (vanaf juni), asperges en sla (in december). Hij was pionier op het gebied van teeltvervroeging. Groenten werden geforceerd met stalmest; vijgen in een kas. Deze innovaties waren toen volstrekt nieuw. Pas 50 jaar later zouden in Nederland de eerste kassen geïntroduceerd worden om teeltvervroeging mogelijk te maken.

Geridderd

In 1687 wordt La Quintinie als eerbetoon geridderd door Lodewijk XIV.

Overlijden

In 1688 sterft La Quintinie, op een leeftijd van 62 jaar. Hij is tot op het laatst tuinbaas geweest.

Nalatenschap

Boek van La Quitinie

La Quintinie heeft tijdens zijn leven zijn ervaringen met leifruit opgeschreven in zijn boek Instruction pour les jardins fruitiers et potagers (Handleiding voor fruit- en groentetuinen). Hij liet dit legaat in 1690 (twee jaar na zijn dood) publiceren door zijn oudste zoon.

Onderhoud

Levend Erfgoed

Le Potager du Roi behoort tot het zogenoemd levend erfgoed (ofwel groen erfgoed) en is erkend als Unesco werelderfgoed. Levend erfgoed in stand houden is al een tijdrovende klus. Maar binnen die categorie is leifruit wel het meest arbeidsintensieve neusje van de zalm.

Het onderhoud is elk jaar opnieuw een heidens karwei, dat veel vakkennis en discipline vraagt. Koning Lodewijk XIV had voor al dat handwerk een klein leger van 30 ervaren tuinmannen voorhanden. Tegenwoordig is men voor het onderhoud aangewezen op 9 tuinmannen, plus vrijwilligers. Het instand houden van de levende collectie, en het op peil houden van de kennis en kunde, is een constante bron van zorg. Vanwege het beperkte budget, maar ook omdat sommige rijen leifruit dermate oud zijn dat bomen beginnen weg te vallen.

Biologische Bestrijding

Oude historische fruitrassen zijn van nature vaak beter bestand tegen ziekten en plagen dan de moderne rassen. Immers: eeuwen geleden waren de mogelijkheden om ziekten en plagen te bestrijden zeer beperkt. Rassen van destijds beschikken daarom vaak over een betere ziektebestendigheid dan moderne rassen.

Ook tegenwoordig probeert Le Potager du Roi ziekten en plagen zoveel mogelijk op natuurlijke wijze te beheersen. Ter ondersteuning van de ecologische bestrijding is in het jaar 2000 een haag met tientallen soorten inheemse struiken en bomen geplant. Deze haag vergroot het biologisch leven en verbetert het biologisch evenwicht.

Bezoeken

Deze legendarische tuin is het bezoeken meer dan waard! Het is eigenlijk wel vreemd dat Kasteel Versailles zó bekend is, en het naastgelegen Le Potager du Roi zó onbekend. Zeker wanner je bedankt dat Le Potager eigenlijk een onderdeel is van Kasteel Versailles.

Adres

Openingstijden & Toegangsprijzen

Geopend voor publiek; raadpleeg de website van Le Potager du Roi voor actuele openingstijden en toegangsprijzen.

Bijzonderheden

  • In het weekend en op feestdagen kunt u een gratis rondleiding volgen. Reserveren voor een rondleiding is niet nodig, tenzij u met een groep komt.
  • Honden zijn niet toegestaan.

Tips voor uw Bezoek:

  • Kent u een fruitteler of iemand die affiniteit heeft met de fruitteelt? Wellicht is het dan een leuk idee hem of haar een toegangskaartje cadeau te doen, bijvoorbeeld bij een jubileum. Elke ondernemer in de fruitteelt zou minstens éénmaal in z’n leven dit walhalla moeten bezoeken. Ook leuk en leerzaam als buitenlandse excursie voor studenten Boomteelt.
  • Combineer uw bezoek aan de moestuin met een bezoek aan Kasteel Versailles.(U moet voor beide bezienswaardigheden een apart toegangskaartje kopen.)

Andere tuinen met leifruit in Frankrijk

Andere tuinen met leifruit in Europa

Nederland

België

Tuinen met leifruit buiten Europa

Canada

Potager du Roi bezocht

Geef uw mening

Heeft u de Potager du Roi bezocht of een van de andere leifruit locaties genoemd in dit artikel deel uw ervaringen met ons !

Informeer mij
error: Content is protected !!